نقوش و طرح های فرش

آشنایی با گلیم (قسمت دوم)

تاریخچه گلیم :

گلیم از کهن ترین زیراندازهای بشر و شاید اولین زیرانداز برای انسانهای بدوی می باشد چون سابقه بافندگی ادوار ماقبل تاریخ تا حدود شش هزار سال قبل از میلاد را نشان می دهد که حاکی از ریسندگی و تبدیل الیاف پشم به نخ است. در ایران نخستین نشانه های وجود پارچه مربوط به چهار هزار سال قبل از میلاد می باشد از حفریات انجام شده در شوش بدست آمده است.

سابقه گلیم نیز به همین دوران مربوط می شود چون حدود شش تا هشت هزار سال قبل از میلاد دامپروری در مصر ،آسیای میانه، هند، چین و اروپا رواج می یابد و پوست گوسفند به عنوان بالاپوش و زیر انداز زیلو مورد استفاده قرار می گرفته است. از این دوران چیزی نمی گذرد که انسان پویا و سازنده ریسیدن و بافتن پشم را آغاز می کند.

گلیم ابتدا به عنوان نوعی زیرانداز و در عین حال بالاپوش بکار می رفته است و با توجه به دارهای گلیم بافی رایج در در میان عشایر و مقایسه آن با دستگاههای بافندگی که هنوز هم در مناطق روستایی مورد استفاده قرار می گیرد به علت پیشرفته تر بودن دستگاههای ساده بافندگی نسبت به گذشته می توان استنباط نمود که شروع گلیم بافی قبل از پیدایش پارچه بافی بوده است و حدس زده می شود که هر دو صنعت از مسند بافی که از طیف طبیعی بوده و پیدایش زودتری داشته مایه گرفته است. گلیم در آغاز به عنوان وسیله ای برای محافظت بدن از سرما بکار گرفته می شده است.

هنوز هم در میان عده ای از قبائل ساکن در افغانستان، افراد قبیله نوعی گلیم صد در صد پشمی روی دوش می اندازند و در موقع استراحت یا خواب نیز از همان گلیم به عنوان بالاپوش استفاده میشود. با تکامل و رواج تدریجی بافندگی وبافت پارچه های گوناگون گلیم مقام خود را بدست آورد.

گلیم های ابتدایی ساده بدون نقش وبا رنگ خود پشم تهیه می شد ولی به مرور زمان قریحه متنوع انسانها با دیدن رنگهای مختلف پشم ها باعث به وجود آمدن تنوع شکلها در گلیم شد. و این خود زمینه ای برای رنگرزی ونقش آفرینی آشکارانه در گلیم قرار گرفت.

البته هنوز هم در ایلات منطقه قشقایی گلیم هایی با رنگ طبیعی ناشی از رنگ پشم و نشاًت گرفته از طبیعت و فطرت بافنده بافته می شود. کهن ترین قطعه گلیم جهان بقایای گلیمی است که در جزیره آناتولی بدست آمده است و متعلق به شش هزار سال قبل از میلاد می باشد و قدیمی ترین گلیم ایرانی است که آن متعلق به سه هزار سال پیش از میلاد و در منطقه غرب ایران می باشد.

گلیم دارای بافت ساده و از نخ های تار و پودی که یک در میان از زیر و روی یکدیگر گذشته تشکیل یافته گویا ایرانیان این بافت را از مردم چین فرا گرفته اند و به سلیقه و میل خود تغییراتی را در آن داده اند.

گلیم پشمی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

دکمه بازگشت به بالا